Ընդհանրացում
Մեր ճանաչողական էքսկուրսիայի առաջին կանգառը Արագածոտնի մարզի Արուճ գյուղի Ս. Գրիգոր հրաշակերտ եկեղեցին է: VII դարի կառույցը պատկանում է գմբեթավոր դահլիճ տիպի եկեղեցիներին: Շրջակայքում բացվել են Գրիգոր Մամիկոնյանի պալատի ավերակները:
Այնուհետև մեկնում ենք Դաշտադեմի հզոր ամրոց: Ամրոցի ներսում պահպանված է միջնաբերդ-դղյակը: Հզոր ամրոցն ունեցել է 2 եկեղեցի: Ամրոցին ծանոթանալուց հետո կայցելենք մոտակայքում գտնվող Ս. Քրիստափոր փոքրիկ, յուրաոճ եկեղեցի (VIIդ.):
Հաջորդ կանգառը Թալին քաղաքի Ս.Կաթողիկե եկեղեցին է: VIIդ-ի այս վեհաշուք կառույցը բազիլիկ և խաչաձև եկեղեցիների յուրօրինակ զուգորդական նմուշ է: Տաճարի մոտ բացվել են նաև միանավ բազիլիկ եկեղեցու ավերակներ, պալատի մնացորդներ:
Այնուհետև մեր ճանապարհը շարունակում ենք դեպի առեղծվածային Երերույք: Երերույքն ի սկզբանե եղել է հեթանոսական մեհյան, այնուհետև վերակառուցվել է որպես Ս. Կարապետի վկայարան, հետո՝ Ս. Երրորդություն(V-VIդդ): Այն իր տեսակով և չափերով եզակի է: